اساس گسترش مناطق آزاد باید توسعه صادرات باشد، نه تسهیل واردات - مجله کوروش بزرگ

از وبلاگ گردشگر دیدن فرمایید.

منطق تاسیس مناطق آزاد ارایه مشوق ها برای جذب سرمایه های داخلی و خارجی بوده است. با این حال، فعالان مالی بر این باورند که مشوق ها باید توسعه پیدا نمایند نه اینکه محدود شوند و از طرفی الزمات سرمایه گذاری در مناطق آزاد پیش از تاسیس آنها در نظر گرفته شود.

در این خصوص، محمدمهدی بهکیش اقتصادددان، در گفت وگو با پایگاه خبری اتاق ایران تاکید می نماید که گسترش مناطق آزاد زمانی به نفع اقتصاد است که تعرفه کالاها در این مناطق نزدیک به صفر شود.

او با اشاره به شکل گیری نخستین مناطق آزاد در جهان و فلسفه تاسیس این مناطق می گوید: نخستین مناطق آزاد در جهان به این دلیل شکل گرفتند تا به اصطلاح آزمایشگاهی باشند برای آزادسازی مالی. تاریخچه شکل گیری این مناطق در جهان نشان می دهد زمان تاسیس این مناطق به پس از جنگ جهانی دوم برمی شود و نخستین مناطق آزاد در کشورهای اروپایی شکل گرفتند و به تدریج در سایر مناطق و کشورها مانند چین گسترش پیدا کردند.

بهکیش منطق تاسیس مناطق آزاد تجاری را تسهیل و گسترش تجارت، صرف نظر از قوانین دست و پا گیر داخلی می داند و تصریح می نماید: آنالیز شکل گیری مناطق آزاد در حاشیه اقیانوس ها نشان می دهد که نخستین این مناطق در کشورهایی تاسیس شدند که اقتصاد آنها بسته یا نیمه بسته بود؛ بنابراین دولت این کشورها تصمیم به شکل گیری مناطق آزاد کردند تا فارغ از قوانین داخلی، فعالان مالی و سرمایه گذاران خارجی بتوانند تجارت نمایند. چراکه کشورهای با قوانین بسته به یکباره نمی توانند قوانین خود را تغییر دهند و به راحتی با دیگر کشورها تجارت نمایند.

این اقتصاددان در ادامه با اشاره به تجربه شکل گیری مناطق آزاد در ایران ادامه داد: از آنجایی که اساس اقتصاد در ایران وابسته به نفت است به همین دلیل بیشتر سهم اقتصاد به واردات اختصاص دارد تا صادرات. بر همین اساس مناطق آزاد هم بیشتر مناطقی مبتنی بر واردات هستند تا صادرات. البته که باید تاکید کنم این نقص مناطق آزاد نیست، بلکه ایراد به نحوه اداره کشور برمی شود که نتوانستیم تجربه کشورهایی مانند بلژیک را در اقتصاد پیاده کنیم.

بهکیش بر این باور است که تجربه ایران در تاسیس مناطق آزاد، تجربه ناموفقی است. چراکه سهم کالاهای وارداتی حاصل از درآمدهای نفتی این فرصت را از کشور گرفته تا کالاها در داخل فراوری و به وسیله مناطق آزاد مالی صادر شود. بر همین اساس کارکرد این مناطق تسهیل واردات است. او تاکید می نماید: به نظر من یا درک درستی از مناطق آزاد در کشور وجود ندارد یا سیاست گذاران اصلی کشور اعتقادی به گسترش صادرات ندارند؛ البته گسترش صادرات به طورمرتب تذکر داده می شود ولی آیا نمی دانند که صادرات بدون رقابتی شدن بازار برای کاهش هزینه فراوری امکان پذیر نیست؟

او در همین زمینه خاطرنشان می نماید که وابستگی دولت به درآمدهای نفتی باید به درآمدهای حاصل از صادرات تغییر کند تا بدین وسیله فرصت حضور بخش خصوصی هم برای فراوری و صادرات کالا در این مناطق فراهم شود.

بهکیش در پاسخ به این سوال که چرا سهم بخش خصوصی در مناطق آزاد قابل توجه نیست، می گوید: بخش خصوصی در این مناطق عمدتا برای واردات سرمایه گذاری می نماید تا صادرات. به این دلیل که در اقتصاد نفتی معمولا تعرفه ها بسیار بالاست و همین امر باعث می شود تا قیمت ها در داخل کشور در مقایسه با قیمت های بین المللی بالاتر باشد. بنابراین برای سرمایه گذار بیشتر صرف می نماید تا کالای خود را در داخل کشور عرضه کند تا خارج.

به اعتقاد بهکیش،گسترش مناطق آزاد زمانی به نفع اقتصاد است که تعرفه کالاها در این مناطق نزدیک به صفر شود تا سرمایه گذاران در این مناطق انگیزه برای صادرات کالا به بازارهای بین المللی را داشته باشند.