نگاهی به تاریخ سازترین هواپیماهای صنعت هوانوردی؛ قسمت اول - مجله کوروش بزرگ

به گزارش خبرنگاران به نقل از زومیت، بشر همیشه در آرزوی پرواز بوده است و این آرزو پس از کوشش های فراوان به واقعیت بدل شد و پیروزیت در پرواز، اولین گام بشریت برای شروع دوره نوی با نام صنعت هوانوردی بود. با آنالیز این صنعت با محصولاتی روبه رو می شویم که با ویژگی های منحصربه فرد خود، تاریخ ساز شدند و هوانوردی را به صنعتی که آن را امروزه می شناسیم، تبدیل کردند. در ادامه با یکدیگر نگاهی به تعدادی از این محصولات می اندازیم.

رایت فلایر

شاید اولین هواپیمایی که توانست با پیروزیت به پرواز درآید، مهم ترین هواپیمای دوران هوانوردی لقب بگیرد؛ اما از قلم نیاندازید که برادران رایت علاوه بر مهارت در پرواز هواپیما ،به سطح بی سابقه ای از بازاریابی دست یافتند که فراتر از پروازی چنددقیقه ای برفراز سواحل کیتی هاوک بود. برادران رایت به منظور راهنمایی ساخته دست خود، از انحراف دادن بال برای حرکت هواپیما به طرفین و از سکان عمودی هواپیما برای حرکت سمتی هواپیما استفاده کردند؛ از این ایده امروزه هم به طور عملی برای راهنمایی هواپیماها استفاده می شود.

برادران رایت به اولین پرواز خود اکتفا نکردند و سال های بسیاری در کوشش کردند تا پرنده خود را به اسم وسیله ای نظامی به آمریکا و دولت های اروپایی بفروشند؛ اما در این راه ناپیروز بودند. بعد از این شکست، آن ها به سفرهای عمومی روی آوردند و تقریبا 5 سال بعد از اولین پروازشان، ویلبر رایت بعد از نمایشی عمومی در منطقه ای پروازی در له مانژ فرانسه در سال 1908 در حضور مخاطبان دیرباور آن موقع، یک شبه به یکی از مشهورترین افراد جهان مبدل شد. این نمایش عمومی الهام بخش انقلابی هوایی در سرتاسر اروپای غربی شد؛ پس از آن، اروپای غربی به قطبی در پیشرفت و توسعه وسایل نقلیه هوایی پرنده در جهان تبدیل شد.

مستراِشمیت ام ای 262

هواپیمای آلمانی مستراِشمیت ام ای 262، اولین هواپیمای جنگنده جهان با موتور توربوجت بود که با ورود خود باعث تقویت لوفت وافه (نیروی هوایی آلمان) در اواسط جنگ جهانی دوم شد. مسائلی نظیر حمله نیروهای متفقین به منابع سوخت و قابل اطمینان نبودن موتورهای این پرنده ،موجب شد مستراِشمیت در صحنه نبرد جنگ جهانی آن چنان که مهندسان آلمانی در نظر داشتند، تأثیرگذار نباشد؛ بعلاوه این مسائل باعث شد که مستراِشمیت تنها برای مدت کوتاهی در خط فراوری قرار داشته باشد. بااین حال، موتورهای جت این پرنده سرعت و مانور پذیری بالایی برای آن فراهم نموده بودند که در دوران جنگ جهانی دوم بی نظیر بود و این پرنده، الهام بخش طراحی جنگنده های آینده با موتور توربوجت بود.

سوپرمارین اسپیت فایر

اسپیت فایر تنها جنگنده ساخت انگلیسی بود که در تمام دوران جنگ جهانی دوم، فراوری آن ادامه داشت. این پرنده به ستون فقرات فرماندهی جنگنده های نیروی هوایی سلطنتی انگلستان تبدیل شد و با شکست دادن نیروی هوایی آلمان نازی در طی نبرد بریتانیا، به هواپیمایی مطرح تبدیل شد. بال های بیضی شکل متفاوت این پرنده به گونه ای طراحی شده بود که کمترین سطح مقطع ممکن را داشته باشد تا پرنده بتواند به سرعت های بالاتری نسبت به جنگنده های رقیب آن دوران دست یابد.

بدنه هواپیما به گونه ای طراحی شده بود که می توانست در مأموریت های متفاوتی همانند رهگیری پرنده های دشمن، تصویربرداری هوایی، جنگنده بمب افکن و هواپیمایی آموزشی استفاده شود. در این پرنده از موتور 1000 اسب بخاری 12 سیلندر رولزرویس مرلین استفاده شد. بعدها روی اسپیت فایر، موتور 2300 اسب بخاری گریفون ساخته رولزرویس نصب شد.

ایرباس اِی 320

ایرباس برای رقابت با عظیم ترین رقیب خود، بوئینگ، در اواخر سال های 1980 میلادی به صورت گسترده از فناوری های نوی در ایرباس اِی 320 خود استفاده کرد؛ از جمله آن ها می توان به سیستم کنترل فلای بای وایر و استفاده از دسته های جانبی پرواز برای افزایش ارگونومی خلبانان نام برد. اولین ایرباس اِی 320 در سال 1988 تحویل و به پرفروش ترین هواپیمای مسافربری تمام تاریخ تبدیل شد.

فناوری فلای بای وایر، کنترل هواپیما را از سیستم های مکانیکی و هیدرولیکی رایج در آن موقع به سیستم های الکتریکی و الکترونیکی تبدیل کرد که موجب می شود پرنده راحت تر راهنمایی شود.

بوئینگ 787

دریم لاینر بوئینگ به اولین هواپیمایی تبدیل شد که به صورت عمده از مواد کامپوزیتی ساخته شده است؛ برخلاف روش سنتی که بدنه هواپیما از تکه های آلومینیمی به همراه هزاران اتصال دهنده مانند پرچ و پیچ ساخته می شود، بنده این هواپیما از اتصال قطعات عظیم کامپوزیتی، ساخته شده است؛ از کامپوزیت بعلاوه برای فراوری بخش های داخلی، درها و دم استفاده شده تا طراحی تماماً نو این پرنده تحت بارهای واردشده به آن، خاصیت انعطاف پذیری بالایی داشته باشد.

بعلاوه در این پرنده به جای استفاده از سیستم سنتی هیدرولیکی-هوایی، از سیستم فلای بای وایر برای به حرکت درآوردن سروو موتورهای الکتریکی متصل به سطوح کنترلی هواپیما استفاده شده است؛ علاوه بر تمام ویژگی های بیان شده، بهبودهای آیرودینامیک فراوان و موتورهایی کاملاً نو این پرنده باعث شده تا بوئینگ 787 نسبت به مدل 767 این شرکت، بیست درصد بازدهی سوخت بالاتری داشته باشد. در توسعه بوئینگ 787 مسائلی مانند نقص فنی در باتری و افزایش وزن محصول نهایی وجود داشت؛ اما باوجود تمام این مسائل، در حال حاضر 787 به اسم استانداردی برای جت های سبک وزن و کم صدای آینده تبدیل شده است.

لاکهید اس آر-71 بلک بِرد

اگرچه آخرین پرواز بلک برد به سال 1999 برمی شود؛ اما همچنان سریع ترین هواپیمای سرنشین دار در تاریخ است. رکوردی که در سال 1967 به دست آمد، نزدیک به 40 سال است که به نام این پرنده ثبت شده است و به نظر نمی رسد که در آینده ای نزدیک به وسیله پرنده ای دیگر شکسته شود. ویژگی هایی نظیر خاصیت پنهان کاری، توانایی عملیات در سرعت و ارتفاع بالا به بلک برد این امکان را می داد تا مأموریت های شناسایی خطرناک را با پیروزیت انجام دهد.

پس از بازنشسته شدن بلک برد نگاه ها به جانشین آن بود؛ جانشینی که باید خلأ پرنده ای همانند بلک برد با طراحی و توانایی های منحصربه فرد آن را پر کند. شایعه ها از توسعه جانشین این پرنده بانام اس آر-72 برای مدت ده سال خبر می داد؛ اما لاکهید مارتین به تازگی در مناقصه ا برنده شده است که به امکان سنجی ساخت سیستم پیشران می پردازد؛ موتورهایی که با سرعت 7 برابر سرعت صوت حرکت می نمایند. متأسفانه تغییر جهت شرکت ها به سمت توسعه جنگنده های بدون سرنشین و پنهان کار ممکن است مانع احساس احتیاج به توسعه پرنده ای پیچیده و گران قیمت مانند اس آر-72 شود.

سیررِس اس آر 22

در سال 2001، با ورود اس آر 22، جهانی هوانوردی عمومی متحول شد. این هواپیما بیش از یک دهه، پرفروش ترین هواپیمای چهارنفره و تک موتور بوده است. بدنه کامپوزیتی و مجهز بودن به چتر نجات در این پرنده، به خلبانان تازه کار هم این امکان را می دهد تا تجربه پرواز با پرنده ای کارآمد کسب نمایند. در سال 2013، ریان کَمپِبِل با پرواز با این پرنده، جوان ترین خلبانی نام گرفت که پیروز شد به تنهایی در مسیری دایره ای شکل پرواز کند. علاوه براین، سیستم چتر نجات این هواپیما هم تا به امروز جان بیش از 100 نفر را نجات داده است.

لیِرجِت 23

به دهه 1960 میلادی برمی گردیم، جایی که بیل لیر از کالیفرنیا به سوئیس سفر کرد تا شرکت هوانوردی آمریکایی-سوئیسی را تأسیس کند. این شرکت قصد داشت نمونه اولیه هواپیمای حمله زمینی FFA p-16 را بازطراحی کند. این پروژه بازنده شد و کشور سوئیس سفارش های خود را برای هواپیمای SAAC-23 اکزِکیوت جِت، کنسل کرد؛ اما این اتفاق لیر را از کوشش کردن بازنداشت. او به آمریکا بازگشت تا نمونه عملیاتی هواپیمای خود را بسازد. بازار نوظهور سفرهای تجاری در آن موقع عاملی بود تا لیر هواپیمای خود بانام لیرجت 23 را توسعه دهد؛ پرنده ای که شروعگر جهانی نو هواپیماهای پرسرعت و ارزان تجاری بود. با اسمی نو و کشوری نو، لیرجت 104 فروند از این پرنده را طی 2 سال در شرکت خود در کانزاس، فراوری کرد؛ این پرنده درنهایت در سال 1966 از خط فراوری خارج شد. لیرجت 23 ظرفیت حمل 8 نفر و سرعتی معادل با 900 کیلومتر بر ساعت داشت و اولین جت تجاری فراوری انبوه نام گرفت.

آنتونوف اِی اِن 225

آنتونوف اِی اِن 225 عظیم ترین هواپیمای باری جهان، رکورددار حمل سنگین ترین محموله یک پارچه جهان با وزن 188.5 تُن و بعلاوه حمل سنگین ترین محموله جهان با وزن 280 تن است. این هواپیمای غول پیکر در سال های 1980 برای حمل شاتل فضایی بوران اتحاد جماهیر شوروی در اوکراین امروزی ساخته شد. حداکثر وزن برخاست این پرنده 640 تن است. این پرنده بعلاوه یکی از عظیم ترین دهانه های بال با طول 88 متر را در بین هواپیماها دارد و برای پرواز اِی اِن 225 از 6 موتور در زیر بال های آن استفاده می شود.

مقایسه ابعاد بال آنتونوف اِی اِن 225، ایرباس اِی 380، بوئینگ 747 و هاگنِس اِچ 4

لاکهید سی-130

این هواپیمای حمل ونقل نظامی با 4 موتور توربوپراپ به وسیله شرکت لاکهید مارتین ساخته شد و تا مدت زمانی طولانی در خط فراوری قرار داشت؛ سی-130 از این منظر در بین تمام هواپیماهای نظامی رکورددار است. در طی 50 سال خدمت این پرنده، سی-130 از همان ابتدای ورود به خدمت لقب انعطاف پذیرترین پرنده را از آن خود کرد و به اسم هواپیمایی همه کاره استفاده می شد. هدف از طراحی این هواپیما انتقال سربازان و تجهیزات و پرواز در هر باند فرودگاهی بود؛ اما سی-130 به مأموریت های دیگری هم وارد شد؛ مأموریت هایی همانند عملیات پشتیبانی هوایی و تحقیقاتی، عملیات جست وجو و نجات و سوخت گیری هوایی. این پرنده از سال 1954 در بیش از 40 مدل مختلف به بیش از 70 کشور جهان تحویل داده شد. درمجموع سی-130 بیش از 1.2 میلیون ساعت پرواز در کارنامه خود ثبت نموده است.

سولار ایمپالس

سولار ایمپالس، هواپیمای آزمایشی سوئیسی با شعاع پروازی بلند است که از انرژی خورشیدی برای تأمین توان موتورهای خود استفاده می نماید. کار توسعه این پرنده در سال 2003 شروع شد و پیروزیت های متعددی به همراه داشت که از جمله آن ها می توان به پرواز آزمایشی سرنشین دار و پرواز برفراز قاره آمریکا راشاره کرد که به توسعه مدل دوم این پرنده با نام سولار ایمپالس 2 منجر شد.

بلِریِت ایکس آی

لویس بلِریِت، یکی از پیش گامان هوانوردی بود که با الهام گرفتن از برادران رایت در استفاده از انحراف بال برای پرواز هواپیما، با انجام تغییراتی هواپیمایی با یک بال ساخت و اولین نفری لقب گرفت که پیروز شده است با یک وسیله سنگین تر از هوا، از کانال انگلیس عبور کند. پیروزیت او این پیغام را برای علاقه مندان به هوانوردی داشت که هوانوردی تنها ابزاری سرگرم نماینده برای افراد پولدار نیست و می تواند ابزاری ارزشمند برای کم کردن فواصل میان کشورها باشد. تقاضا برای طراحی بلریت توسعه یافت و تعدادی از پیش گامان هوانوردیِ آن موقع مدل های مختلفی از هواپیمای او را به پرواز درآوردند. یکی از این افراد، کلاید سِسنا، مؤسس شرکت هواپیمایی سسنا بود؛ شرکتی که رکورد بیشترین هواپیمای تک موتوره فروخته شده را در میان تمام شرکت ها دارد.