اژدهای افسانه های چین در ایران (معبد داش کسن) - مجله کوروش بزرگ

معبد زیبا و صخره ای، اما نیمه کاره، داش کسن در 15 کیلومتری جنوب شرقی شهرستان سلطانیه در نزدیکی روستای ویر قرار گرفته است. می گویند تا به امروز نمونه ای از آن در ایران مشاهده نشده، با این حال، محلی ها از آن به عنوان معبد اژدها و داش کسن نام می برند.

معبد سنگی داش کسن در ایران بی نظیر است. این بنا معبدی است با طرح اژدها که وقتی گردشگران آن را می بینند تصور می نمایند با معبدی چینی روبرو هستند (چین ایران)؛ اما این اثر تاریخی یادگاری از دوره ایلخانیان است. بنایی صخره ای در زنجان.

این بنا به دو نقش برجسته اژدها و چند محراب اسلامی (در دو سمت آن و به قرینه یکدیگر) مزین است. از نظر نقشه و نقوش تزیینی، یکی از باارزش ترین نمونه های معماری صخره ای در تاریخ معماری ایران به شمار می رود. در این معبد نقوشی از هنر چینی به کار رفته است. نقش های اژدها به طول 5 متر و عرض 1.5 متر بزرگ ترین نقوش تزیینی این معبد است.

نمونه های مشابه نقش های اژدهای آن در جای دیگری از ایران دیده نمی گردد. طبق نظر بعضی باستان شناسان، قدمت این معبد به قبل از اسلام می رسد. در زمان ایلخانان، نقوشی از جمله اژدها به این معبداضافه شده است.

ساخت این معبد پس از مرگ ارغون شاه، با پشتکار الجای خاتون -خواهر سلطان محمد خدابنده- شروع شد، ولی به سرانجام نرسید.

می گویند از معبد داش کسن در دو دوره تاریخی استفاده می شده: دوره اول، زمان ساسانیان بوده است، اما از این دوره چیز زیادی باقی نمانده؛ دوره دوم، زمان فرمانروایی مغول ها در ایران، قرن هشتم هجری، بوده است. زمانی که ارغون، ایلخان مغول، از جهان رفت، الجای خاتون، خواهر سلطان محمد خدابنده، تصمیم گرفت به معبد شکلی تازه بدهد. برای همین از هنرمندان چینی دعوت کرد تا معبد را تزیین نمایند.

در حال حاضر، این بنا صدمه های زیادی دیده، آن قدر که وقتی از دور به آن نگاه می کنی چیزی نمی بینی مگر یک صخره و تکه هایی از سنگ که در دامنه آن ریخته.، با وجود این، هنوز هم به خاطر نقشه معماری و نقش های تزیینی اش یکی از ارزشمندترین بناهای سنگی ایران به حساب می آید و به خاطر ردپای هنر چین در آن منحصر به فرد و بی نظیر است.

مجموعه تاریخی داش کسن مرکب از ایوان ها، نقوش برجسته و محوطه های باستانی است که از جنبه های مختلف، به ویژه نقش حجاری شده اژدها، منحصر به فرد و قابل توجه است. آثار به جا مانده در محل این احتمال را قوت می بخشد که ایلخان مغول ارغون پیش از گرایش به دین اسلام، اقدام به ساخت معبدی نموده است. تاثیر و تاثر متقابل ایران و چین بر یکدیگر بیش از هر محل دیگری در این مکان مشهود است. تلفیق طرح های اسلیمی و نقش اژدها نشان دهنده همین موضوع است.