ناشرانی که با تخفیف بالا کتاب می فروشند تصوری از فردا ندارند - مجله کوروش بزرگ

در این زمینه، کارشناسان و فعالان نشر نظرات متفاوتی دارند؛ بعضی تخفیف ها را به دلیل بازگرداندن این کالای فرهنگی به سبد خرید مردم در شرایط مالی و بحران های مکرر، مثبت ارزیابی می نمایند و بعضی معتقدند تدوام تخفیف ها، آسیب های فراوانی را در درازمدت به بازار کتاب و حلقه های مختلف نشر وارد می نماید.

کرونا؛ بهانه ای برای دور زدن

مهدی کاکولی، مدیر کتاب فروشی کلبه کلیدر در نیشابور، درباره فروش کتاب با تخفیف توسط ناشران و تاثیر آن بر مخاطب، معتقد است، شرایط موجود و شیوع کرونا، بهانه ای شده تا بعضی از ناشران و مراکز پخش کتاب، کتاب فروشان را دور بزنند و راسا به فروش کتاب اقدام نمایند. او در این باره به ایبنا گفت: بحث تخفیف در هرکجا که مطرح می گردد، حتما آسیب هایی هم وجود خواهد داشت؛ خصوصا در شرایطی که قیمت گذاری کاملا در اختیار ناشر است و هیچ نظارتی بر میزان تخفیف ها نیست.

کاکولی اضافه کرد: ناشرانی داریم که کاملا آشکارا قیمت پشت جلد کتاب را بسیار بیشتر از قیمت مرسوم کتاب درج می نمایند و بعد با تخفیف های 50 و 60 درصدی می فروشند. شوربختانه حتی بعضی ناشران باسابقه و پرطرفدار هم وقتی که فروش مستقیم در وبسایت هایشان راه انداخته اند، به وسوسه درج قیمت بالاتر و فروش با تخفیف گرفتار شده اند. در این بین، مخاطب هم خرسند است که کتابی را با تخفیف خریده است.

مشتری فکر می نماید کتاب فروش طماع است

ناشران یکی از گروه هایی هستند که می توانند کتاب را با تخفیف بالا بفروشند، زیرا برای مشخص قیمتِ پشتِ جلدِ کتاب درصدی برای توزیع نماینده و درصدی برای کتاب فروش درنظر گرفته می گردد و وقتی ناشر کتابش را در سایتی که راه اندازی نموده، می فروشد، به این معنی است که ملزم به پرداخت درصد توزیع نماینده و کتاب فروش نیست.

مسعود درودی، مدیر کتاب فروشی دانشمند در سنندج، درباره تاثیر فروش کتاب با تخفیف ازسوی ناشران بر مخاطبان گفت: نخستین تاثیری که این فرایند بر مخاطب می گذارد، این است که اعتماد مخاطب به کتاب فروش از بین می رود.

او ادامه داد: وقتی مشتری می بیند که کتاب فروش کتاب را بدون تخفیف می فروشد یا فقط تخفیف جزئی در فروش لحاظ می نماید، این ذهنیت برایش ایجاد می گردد که کتاب فروش فردی طماع است و حاضر نیست از سودش مقداری کم کند. در غیراین صورت، چرا ناشران می توانند همان کتاب را با تخفیف بالا بفروشند؟ این فرایند موجب می گردد مخاطب فکر کند، کتاب کالایی است که با 50 تا 60 درصد سود به کتاب فروش می رسد و کتاب فروشی که تخفیف چشمگیری ندهد، بی انصاف انگاشته می گردد.

کتاب فروشان آچمز شده اند

کتابسازی یکی دیگر از مشکلاتی است که موجب اختلال در کار ناشران و کتاب فروشان شده است. کتابی که بدون پرداخت حق التحریر و حق الترجمه، هزینه ویرستاری و صفحه بندی و دیگر هزینه های فراوری کتاب به چاپ رسیده باشد، همانطور که در بسیاری از ایستگاه های مترو، میدان های شهر و بازارچه ها مشاهده می گردد، می تواند از طرف کتاب سازان با تخفیف بالا فروخته گردد. به گفته درودی مشکل اصلی کتاب فروشان کتابسازی نیست؛ چراکه آن ها قادرند با شرح به مخاطب، او را برای خرید کتاب خوب با مترجم بهتر و کیفیت بالاتر قانع نمایند.

مدیر کتاب فروشی دانشمند با تاکید بر اینکه فروش کتاب با تخفیف، توسط ناشران معتبر تاثیر بیشتری نسبت به کتابسازی بر فرایند فعالیت کتاب فروشان می گذارد، بیان نمود: مشکل اصلی من با کتاب سازان نیست، زیرا می توانم مخاطب را در این مورد مطلع کنم، اما با تخفیف ناشران عظیم و معتبر مشکل زیادی دارم.

وی اضافه کرد: کتاب های حوزه دانشگاهی را هم در کتاب فروشی می فروشم، شاهد آن هستم که بسیاری از ناشران دانشگاهی که اصلا با مشکل کتابسازی روبرو نیستند، در سایت های خود تخفیف های 15 تا 30 درصدی می دهند. این ناشران برای روزهای خاص که در تقویم بسیارند، تخفیف های بالا درنظر گرفته اند و حتی به رویدادهای ملی کفایت نکردند و رویدادهای جهانی را هم درنظر می گیرند!

به گفته درودی ناشران عظیمی که مسئله ای در فروش کتاب ندارند و کتاب هایشان در کتاب فروشی همه شهرستان ها پیدا می گردد، در سایتشان کتاب را با تخفیف می فروشند. او اضافه کرد: کتابسازان، بیشتر کتاب های پرفروش و معروف را چاپ می نمایند، این درحالی است که ناشر تمام کتاب هایش، حتی آن هایی را که کتابسازی نشده اند، با تخفیف می فروشد و ارسال رایگان دارند. در این شرایط مشتری فقط کتابی را که خیلی سریع مثلا برای امتحان فردا احتیاج دارد، از کتاب فروشی می خرد. اگر مخاطب زمان دو یا سه روزه داشته باشد، خرید با تخفیف از سایت ناشر را ترجیح می دهد. کتاب فروشان آچمز -اصطلاحی در شطرنج- شده اند.

بعضی مدیران، کتاب فروش را واسطه ای میان کالا و مخاطب می بینند

مدیرکتاب فروشی کلبه کلیدر با اشاره به اینکه نمی توان از مردم توقع داشت که کتاب با تخفیف تهیه ننمایند، بیان نمود: با وجود آشفته بازاری که با کتابسازی و قیمت گذاری های ناموجه ایجاد شده است، اگر کل فرایند عرضه و فروش کتاب را ارزیابی کنیم مخاطب هم ضرر می نماید. چنان چه اوضاع کتاب و نشر، آلوده رقابت تخفیف که شکل حراجی به خود گرفته نبود، اگر چهارچوب های منطقی و منصفانه ای بر چرخه کار ناشر، موزع و کتاب فروش حاکم بود، شک ندارم که مخاطب هم بدون احتیاج به تخفیف بهره بیشتری می بُرد.

او درباره چرایی لزوم فروش کتاب در کتاب فروشی و حفظ این عادت شرح داد: معتقدم یک واحد کتاب فروشی، در واقع یک مرکز فرهنگی هم هست. ارتباط مستقیم کتاب فروش با مخاطب، رفت و آمد به کتاب فروشی و گفت وگوهایی که در آنجا شکل می گیرد، امکان ارتباط مستقیم و لمس و ورق زدن کتاب، برنامه های رونمایی کتاب و نشست های ادبی که در بعضی کتاب فروشی ها برگزار می گردد، بخشی از ویژگی های یک کتاب فروشی هستند که واقعا حیف است به آن توجه نگردد. شوربختانه حتی بعضی مدیران نشر و مسئولان فرهنگی کشور هم این نکات را نادیده می گیرند و گویا از نظرشان شغل کتاب فروشی هم تنها یک جور واسطه سرد و بی روح بین کالا و خریدار است که با وجود امکان فروش مستقیم دیگر احتیاجی به آن نیست.

تنها امید، تشکیل اجماع ناشران و کتاب فروشان مسئول است

فرایند فروش کتاب با تخفیف، پیش از اینکه ناشر، موزع، کتاب فروشان و مخاطبان آسیب ببینند، باید جایی متوقف گردد. کاکولی با تاکید بر تاثیر برگزاری نمایشگاه-فروشگاه کتاب بر چرخه نابسامانِ تخفیف، شرح داد: معتقدم طرح تخفیف های فصلی که در کتاب فروشی ها برگزار می گردد، ناکارآمد است. مشکل اصلی صدور مجوزهای بی حساب و کتابی است که

در طول این سال ها به افراد سودجو بی توجه به فکر و فرهنگ داده اند. گمان نمی کنم در این شرایط بتوان امیدی داشت؛ تنها امکانی که هست، تشکیل اجماعی از ناشران مسئول و فرهنگ مدار در کنار کتاب فروشان سراسر کشور است که شاید بتوانند دست کم در مجموعه خود بر سر نظم و شرایطی توافق نمایند که از این اوضاع آشفته جدا شوند.

این کتاب فروش درباره اقداماتی که برای متوقف کردن این فرایند صورت گرفته است، شرح داد: قطعا فریاد اعتراض کتاب فروشان را شنیده اند، اما گویا اتحادیه ناشران و کتاب فروشان تمایلی برای ورود به این ماجرا ندارد. متاسفانه اتحادیه تا به امروز هیچ واکنش عملی و حتی موضع گیری مشخصی نداشته است.

ناشران پیش از همه گیری کرونا هم کتاب را با تخفیف می فروختند

شرایط فعالیت برای ناشران، کتاب فروشان و توزیع نمایندگان، بعد از همه گیری بیماری کووید19 سخت تر از قبل شد. ناشران که با افزایش قیمت چندباره کاغذ روبه رو هستند، فروش کتاب با تخفیف را راهی برای پشت سر گذاشتن این دوران اعلام کردند. درودی دراین باره گفت: در دوره های زمانی خاصی ناشران و کتاب فروشان مجبور به تعطیلی فعالیت خود شدند، اما این تعطیلی منحصر به این صنف نبود و تاثیر جدی بر فرایند فعالیت نگذاشت که با ارائه تخفیف های مکرر بخواهند آن را جبران نمایند. فروش کتاب با تخفیف توسط ناشران محدود به دوران همه گیری بیماری کووید19 نیست و پیش از آن هم انوع و اقسام تخفیف ها در جشنواره ها ارائه می شد. همیشه کتاب فروشان این مساله را با ناشران داشتند که چرا کتاب را با تخفیف می فروشند؟

به گفته درودی، ناشران درحالی کتاب را در سایت خود می فروشند که در قیمت پشت جلد، درصد کتاب فروش و توزیع نماینده محاسبه شده است. او اضافه کرد: در قیمت گذاری کتاب 30 تا 40 درصد قیمت آن را برای کتاب فروش و توزیع نماینده درنظر می گیرند، این درصد با چک های مدت دار پرداخت می گردد. زمانی که ناشر، کتابش را در سایت می فروشد، می تواند کتاب را به صورت نقدی و با سود بیشتر بفروشد، به همین دلیل است که می تواند تخفیف های بالا ارائه بدهد.

این کتاب فروش، با اشاره به اینکه ناشران نباید فروش با تخفیف را در مدت طولانی ادامه بدهند، زیرا این روش باعث نابودی آخرین حلقه یعنی کتاب فروشان خواهدشد، شرح داد: اگر کتاب فروشان نابود شوند، کتاب به مخاطب معرفی نخواهدشد. مخاطبان پیش از اینکه کتاب را در سایت ناشر بخرند، در کتاب فروشی با آن آشنا می شوند یا دوستی درباره آن کتاب با آن ها صحبت می نماید که او هم در کتاب فروشی آن را دیده است. معمولا در سایت ناشر اطلاعات کاملی درباره محتوای کتاب پیدا نمی گردد و اصولا هیچ چیز جای تورق کتاب را نمی گیرد.

درودی با اشاره به اینکه برای حفظِ اعتبارِ کتاب فروشی دانشمند از فروش کتاب هایی که با تخفیف بالا به کتاب فروش عرضه می گردد، خودداری می نماید، اضافه کرد: کاری که ناشران می نمایند مانند کار بعضی از کشاورزان است. بعضی از کشاورزان با حفر چاه های عمیق از آخرین قطره های آب برای آبیاری زمین خود استفاده می نمایند که بتوانند سال جاری محصول بیشتری بفروشند، درحالی که حفر چاه عمیق موجب نابودی آب و خاک منطقه خواهدشد و چند سال بعد کشاورز نمی تواند در آن زمین چیزی بکارد. ناشرانی که کتاب را با تخفیف بالا می فروشند، تصوری از فردای صنعت نشر ندارند.

فروش کتاب در فضای مجازی این امکان را به فروشنده می دهد که بتواند عناوین متنوع تر و بیشتری از کتاب را عرضه کند. انجام این کار هرچند تسهیلاتی برای خرید آسان فراهم می نماید، اما نمی تواند جایگزین کتاب فروشی باشد؛ زیرا کتاب فروش با شناختی که از کتاب ها دارد و همچنین شناخت از مشتری، گفت وگو با او و صحبت درباره علایقش می تواند مناسب ترین کتاب برای یک شخص را معرفی کند. از طرفی با ترویج فروش کتاب در فضای مجازی، بسیاری از ناشرانی که کتاب با کیفیت منتشر می نمایند، ضرر خواهندکرد، زیرا احتمال انتخاب نادرست مخاطب بدون مشاوره کتاب فروش، در محاصره آثار کتابسازی شده که با تخفیف به فروش می رسند، بالا می رود.