محمود خیامی؛ پدر صنعت خودروی ایران - مجله کوروش بزرگ

بهره برداری از ایران ناسیونال در مهرماه 1344 شروع شد. اولین محصولات شرکت، اتوبوس و مینی بوس با امتیاز دایملر بنز آلمان بود. سپس این کارخانه در شهریور 1345 اجازه تأسیس کارخانجات ساخت انواع اتومبیل سواری چهار سیلندر را نیز به دست آورد. برادران خیامی در اردیبهشت 1346 سالن تولید پیکان را، با امتیاز گروه روتس انگلستان که بعداً به کرایسلر بریتانیا تغییر نام داد و بعد از آن نیز با امتیاز شرکت تالبوت، ساختند.

در مجموع، از سال 1348، که زمان شروع تولید خودروی سواری پیکان بود، تا سال 1357 که انقلاب اسلامی در ایران رخ داد، برادران خیامی نزدیک به 400 هزار دستگاه انواع خودرو پیکان را تولید و عرضه کردند. البته این دو برادر در سال 1351 راه تجاری خود را از یکدیگر جدا کردند و از آن سال ایران ناسیونال فقط به محمود خیامی تعلق داشت و خود آن را اداره می کرد.

برادران خیامی، قبل از انقلاب 57، علاوه بر ایران خودرو ده ها شرکت دیگر در صنایع سنگین راه انداختند و بانی خدمات گسترده ای در توسعه صنعت در ایران شدند. بیمه آسیا، مبلیران، فروشگاه کورش، کارخانه بریجستون، پیستون سازی ایران، ایدم تبریز و بانک صنعت و معدن از جمله نام های آشنایی هستند که برادران خیامی پایه گذار آن ها بودند.

محمود خیامی، از نو

پس از آن بود که محمود خیامی به اجبار از ایران خارج شد و به بریتانیا مهاجرت کرد و مدیریت نمایندگی شرکت مرسدس بنز را در لندن و هفت شهر دیگر در انگلستان و آمریکا بر عهده گرفت و همزمان سرپرستی هیئت امنای دانشنامه ایرانیکا را نیز عهده دار شد. محمود خیامی با بخشی از ثروتی که از فروش مرسدس بنز در آمریکا به دست آورد، شروع به ساخت مدرسه در مناطق روستایی استان زادگاه خود، خراسان، کرد و آن قدر به این کار ادامه داد تا به یکی از بزرگ ترین مدرسه سازان تاریخ ایران تبدیل شد.

او همچنین بخشی از ثروت خود در بریتانیا را صرف برگزاری همایش هایی برای گفتگو میان پیروان اسلام و مسیحیت کرد و بخش دیگری از ثروتش را نیز به خرید اشیای عتیقه ایرانی در حراجی های بین المللی اختصاص داد. محمود خیامی دارای چند نشان و لقب اروپایی بود، از جمله نشان فرمانده عالی امپراتوری بریتانیا CBE که از عالی ترین نشان های لیاقت در بریتانیا و تنها یک درجه پایین تر از لقب سِر است....

از ماشین شویی در خیابان تا ماشین سازی در ایران ناسیونال

بنا به خاطراتی که از براداران خیامی نقل شده است، آن ها کارشان را با ماشین شویی در مشهد شروع کردند. سپس از تعمیرات ساده کنار خیابان، کار در تعمیرگاه خودرو، قطعه فروشی و تأسیس بزرگ ترین فروشگاه قطعات یدکی در تهران به تاسیس کارگاه اتاق سازی برای اتوبوس در جاده کرج رسیدند.

در این کارگاه، احمد خیامی از نماینده مرسدس بنز در ایران شاسی اتوبوس های مرسدس بنز را می گرفت و روی آن ها اتاق می ساخت. او برای اتوبوس هایی که می ساخت، دستشویی و توالت کوچک و یخچال هم درست می کرد. خیامی برای راحتی مسافران، کارگاه ساخت صندلی را هم احداث کرد و همین کارگاه صندلی سازی بعد ها الهام بخش او در ساختن نخستین کارخانه بزرگ مبل سازی ایران به نام مبلیران شد.

پیکان سرنوشت ما

سال گذشته، انتشارات نی در ایران کتابی را منتشر کرد با عنوان پیکان خاطرات ما، شامل نوشته ها و خاطرات احمد خیامی با تدوین و نگارش پسرش، مهدی خیامی، که خیلی زود هم پرفروش شد.

کتاب پیکان سرنوشت ما راوی ماجرا هایی از تاریخ توسعه صنعتی ایران در دهه های 40 و 50 از زبان احمد خیامی درباره فعالیت خودش و برادرش، محمود خیامی، است که قبلاً بازگو نشده است. احمد خیامی در سال 1379 در 76 سالگی، در تورنتو درگذشت و در لس آنجلس به خاک سپرده شد. برادرش، محمود خیامی، نیز روز جمعه، نهم اسفند 1398، در 90 سالگی در شهر لندن درگذشت.