چرا تجارت اروپا با ایران ارزش دفاع دارد؟ - مجله کوروش بزرگ

برای سفر به تور اروپا با بهترین کارشناسان مشورت کرده و بهترین برنامه سفر را انتخاب کنید.

به گزارش خبرنگاران، اما نگاه دقیق تر به آمار تجاری، داستان متفاوتی را بازگو می نماید. فناوری اروپایی عمیقا در اقتصاد ایران به خصوص بخش بزرگی همچون بخش صنعتی که از هر سه کارگر ایرانی حدود یک نفر در آن مشغول به کار هستند، به کار گرفته شده است. صادرات قطعات، ماشین آلات و تجهیزات حمل و نقل که تحت سیستم SITC7 قرار می گیرد، بدون شک شاخص مهم تری از تجارت ایران-اروپا در مقایسه با خرید نفت ایران توسط اروپا هستند.

ارزش صادرات SITC7 اروپا به ایران از زمان وضع تحریم های ثانویه دولت ترامپ در نوامبر سال 2018 نصف شده است. آنالیز آمار اتحادیه اروپا نشان می دهد ارزش صادرات ماهانه این منطقه به ایران در 12 ماه پیش از وضع مجدد تحریمها، 970 میلیون دلار بود و در 10 ماه پس از آن به 433 میلیون دلار کاهش یافت.

بخش صنعت ایران تحت نفوذ شرکت های دولتی قرار گرفته است که اکثر آنها در لیست سیاه وزارت خزانه داری آمریکا جای گرفته اند و بنابراین برای شرکت های اروپایی که خواهان حفظ روابط تجاری با آمریکا هستند، محدودیت هایی ایجاد نموده است.

اما با وجود این موانع قابل توجه، اروپا همچنان به صادرات قطعات، ماشین آلات و تجهیزات حمل و نقل به ارزش میلیارد دلار به ایران ادامه می دهد. صادرات به شرکت های خصوصی تحت تحریم های آمریکا قرار نمی گیرد و این به معنای آن است که شرکت های اروپایی اگر بتوانند بانکی پیدا نمایند که حاضر باشد پرداخت برای صادرات را بپذیرد، تجارت می تواند انجام بگیرد.

این تجارت ارزش دفاع کردن دارد و مقامات اروپایی نباید از مسائل اخیرشان برای حفظ روابط دوجانبه در مواجهه با تحریم های آمریکا دلسرد شوند. همچنین این استمرار تجارت روشن می نماید که ایران نمی تواند به راحتی از اروپا دست بکشد.

این تصور اشتباه متداول وجود دارد که کمپین تحریم های چندجانبه علیه ایران که از مارس سال 2008 تا ژانویه سال 2016 در جریان بود و تحریم های اتحادیه اروپا را دربرمی گرفت، ایران را ناچار کرد از اروپا فاصله گرفته و به چین روی بیاورد. در حالی که تجارت ایران با چین طی این مدت رشد قابل ملاحظه ای پیدا کرد و صادرات قطعات، ماشین آلات و تجهیزات حمل و نقل چینی از 2.9 میلیارد دلار در سال 2007 به 7.8 میلیارد دلار در سال 2015 رشد کرد، اما این رشد مشابه در اکثر کشورهای در حال توسعه دنیا دیده می گردد. در کل تحریم ها در دوره مذکور باعث ظهور چین به عنوان یک صادرنماینده بزرگ کالاهای فراوریی با ارزش بالا شد.

با این حال صادرات اروپا به ایران بلافاصله پس از برطرف تحریم ها، بهبود پیدا کرد و میزان نسبی صادرات چین به اروپایی در بخش SITC7 از 2.58 در سال 2015 به 1.13 در سال گذشته کاهش پیدا کند. با وجود فزونی جدیدی که چین پیدا نموده بود، اروپا توانست سهم زیادی از واردات قطعات، ماشین آلات و تجهیزات حمل و نقل ایران را پس بگیرد. زیرا زمانی که صنعت ایران در اوایل دهه 2000 یک دوره مدرنیزه سازی بزرگ را در پیش گرفت، شرکت های اروپایی سهم اصلی را در ایجاد کارخانه ها و انتقال فناوری داشتند. مهندسان فرانسوی در بخش قطعات خودروسازی، مهندسان آلمانی در بخش ساخت لوکوموتیو و مهندسان ایتالیایی در سهم فراوری صنعت غذا سهم قابل ملاحظه ای را کسب کردند.

برای ادامه فعالیت این بخش ها، ایران به واردات از اروپا احتیاج دارد. حتی اگر شرکت های چینی به تامین نماینده عمده ایران تبدیل شوند اما قادر نخواهند بود وابستگی صنعت ایران به اروپا را قطع نمایند. شاید این تا حدود زیادی به این علت باشد که دور قبلی تحریم ها که در دوران اوج خود تنها 20 ماه از ژانویه سال 2012 تا نوامبر سال 2013 طول کشید و مذاکرات هسته ای باعث لغو بعضی از تحریم ها از جمله توقف تحریم ها علیه بخش خودروسازی شد.

در نتیجه صنعت ایران هرگز احساس نکرد که باید وابستگی خود به قطعات و فناوری اروپایی را قطع کند. احداث کارخانه ها و زنجیره تامین سال ها زمان می برد و سال ها زمان می برد تا تحریم ها الگوی وابستگی را که به وسیله روابط تجاری تاریخی شکل گرفته اند، تغییر دهند.

بر اساس گزارش بلومبرگ، حتی اگر ارزش کلی تجارت اروپا با ایران کاهش پیدا نموده باشد، اروپا نقش حیاتی و مطمئنی را در آینده اقتصاد ایران حفظ نموده است. اگرچه سیاستمداران ایرانی از کوشش های اروپا برای ایستادگی در برابر تحریم های آمریکا مایوس شده اند اما به سادگی نمی توانند روابط با غرب را کنار بگذارند و این مسئله به اروپا اهرم منحصر بفردی می دهد. با اعلام کاهش تعهدات برجامی ایران، بعضی در اروپا خواهان وضع مجدد تحریم ها علیه ایران شده اند که تجارت صنعتی با ایران را نابود خواهد نمود. مقامات ایرانی دیگر باور ندارند که آمریکا بتواند فشار مالی قابل توجهی به ایران وارد کند اما اروپا می تواند.