یکی از روزهای خوب علی اکبر صالحی - مجله کوروش بزرگ

به گزارش خبرنگاران، در یازدهمین سالگرد روز ملی فن آوری هسته ای با حضور و دستور حسن روحانی، رییس جمهوری کشورمان بهره برداری از مرکز پژوهش و تولید و توسعه رادیوداروهای سیکلوترون در استان البرز آغاز شد و به این شکل ایران پس از سال ها و عبور از سد تحریم ها توانست به یکی از پیشرفته ترین و مدرن ترین مراکز تولید و توسعه رادیوداروها در کشور دست یابد.

تنها مرکز تولید رادیودارو در کشور که عمری طولانی دارد و دستگاه ها و تجهیزات آن بسیار قدیمی شده است، آزمایشگاه تحقیقاتی چند منظوره جابربن حیان (JHL) و رادیوایزوتوپ در محل سازمان انرژی اتمی است، جایی بیش از هر کاربرد صنعتی و تحقیقاتی، زندگی و مرگ حدود یک میلیون بیمار که اغلب بیماران سرطانی هستند به آن وابسته است. امروز بعد از حدود 40 سال کشور به مرکزی با امکانات پیشرفته و دقیق برای تولید رادیودارو دست یافته است که می تواند محل ثمرات بسیاری در درمان بیماری ها به ویژه بیماری های صعب العلاج از جمله سرطان ها باشد.

شرکت پارس ایزوتوپ از مهم ترین شرکت بهره بردار رادیودارو در کشور در سال 1395 پیروز به صادرات تعداد زیادی از انواع محصولات خود به کشورهایی در پنج قاره دنیا شده است.

هدف اصلی این شرکت ورود به بازار دنیای در این عرصه است و به همین دلیل بر صادرات محصولات استراتژیک خود در حوزه پزشکی هسته ای از قبیل ژنراتور گالیوم ـ 68، ژنراتور تکنسویم، ید ـ 131 تشخیصی و درمانی در دو نوع محلول و کپسول، انواع کیت های سرد، رادیوداروی تالیوم ـ 201 و رادیودارو گالیوم ـ 67 استوار است.

این شرکت توانسته تاکنون محصولات خود را به کشورهای استرالیا، نیوزلند، هند، پاکستان، افغانستان، لبنان، آلمان، اتریش، شیلی، هنگ کنگ، تایوان، مصر، ترکیه، سوریه، عراق، عمان، نپال، تایلند و کره جنوبی صادر کند.

در حال حاضر صادرات رادیوداروها و کیت های سرد از سوی این شرکت به پنج کشور هند، پاکستان، مصر، لبنان و گرجستان به طور هفتگی انجام می شود.

کشورهایی از جمله هند، مصر، لبنان، پاکستان در حال حاضر بازارهای اصلی و تثبیت شده شرکت پارس ایزوتوپ هستند و کشورهایی از جمله چین، الجزیره، اردن، روسیه، لیتوانی، لتونی، استونی، ویتنام، میانمار، بنگلادش، سریلانکا، اندونزی، مالزی، فیلیپین، بولیوی کشورهای هدف بازاریابی در سال 2017 هستند.

هم چنین شرکت پارس ایزوتوپ توانسته در راستای توسعه و گسترش در بازارهای دنیای به عنوان عضو همکار در انجمن پزشکی هسته ای اروپا معرفی شده است. با عضویت همکار در این انجمن، علاوه بر اعتلای نام ایران در کنار پیشروان این صنعت هم چون Siemens, JSC Isotope, Philips و غیره، نام و نشان تجاری شرکت پارس ایزوتوپ در وب سایت انجمن و هم چنین کنگره های آن به نمایش درآمده است.

مرکز پژوهش و تولید و توسعه رادیوداروهای سیکلوترون که از مهم ترین پروژه های ملی سازمان انرژی اتمی محسوب می شود، با همکاری چهار کشور اروپایی و مطابق با الزامات GMP یا به عبارتی روش تولید خوب (Good manufacturing practice) طراحی و ساخته شده است. این مرکز شامل 750 متر مربع فضای اداری، HVAC و تاسیسات و 350 متر مربع فضای Clean Room است.

مهم ترین محصول این مرکز، رادیوداروی FDG است که جهت تصویربرداری پت (PET Scan) مورد استفاده قرار می گیرد و نیاز بیش از 10 بیمارستان در کشور را تامین می کند.

دیگر محصول مهم و استراتژیک این مرکز، ژنراتور ژرمانیوم ـ گالیوم (پارس گالوژن) است که با تولید آن، ایران به عنوان پنجمین کشور تولیدکننده دنیای و تنها تولیدکننده آسیایی این محصول شناخته شده است.

خبرنگار خبرنگاران در بازدیدی که از این مرکز روز دوشنبه هفته جاری در حاشیه مراسم کلنگ زنی نخستین بیمارستان هسته ای و مرکز یون درمانی با همراهی علی اکبر صالحی رییس سازمان انرژی اتمی و مدیران شرکت پارس ایزوتوپ داشته است، شاهد ساخت و بهره برداری یکی از پیشرفته ترین و مدرن ترین مراکز هسته ای در حوزه تحقیق و توسعه رادیوداروها در کشور بود.

این بازدید توسط یک رسانه داخلی برای اولین بار از این مرکز پس از بهره برداری انجام می شود.

پیش از این در سال 91 از تنها مرکز تحقیق و تولید رادیوداروها و ایزوتوپ های جابربن حیان در سازمان انرژی اتمی بازدید و از نزدیک با روند کار و تجهیزات و دستگاه های آن آشنا شده بودم که نبود امکانات و تجهیزات به روز و مدرن یکی از مهم ترین موانع و کندی کار در این مرکز بود.

مرکز تولید ایزوتوپ ها و رادیوداروها که حدود 55 نوع رادیودارو و کیت رادیودارویی را تولید و بیش از 130 مرکز پزشکی هسته ای فعال در کشور را پوشش می دهد در دولت دهم به دلیل تمام شدن سوخت رآکتور تهران و تحریم های هم جانبه و یک جانبه غرب و سازمان ملل علیه ایران فراز و فرود زیادی داشته است و در مقطعی با نبود ایزوتوپ روبرو بود که درمان بیماران بسیاری را تحت الشعاع قرار داد.

در مقایسه مرکز جدید تولید و تحقیق رادیودارها در البرز و مرکز تهران، مرکز جدید به دستگاه ها، تجهیزات و امکانات به روز در عرصه تولید رادیودارو در دنیا مجهز شده است که در سطح و نوع خود بسیار پیشرفته اند.

وجود اتاق های مجهز به هاتسل های پیشرفته و مدرن از مهم ترین مزیت ها این مرکز تازه تاسیس است که دارای مجوز رسمی از یک شرکت معتبر اروپایی است. متاسفانه به دلیل وجود تحریم ها در سال های گذشته ایران اجازه خرید این تجهیزات را نداشت. انتخاب و خرید تجهیزات مذکور با دقت فراوان توسط متخصصان ایرانی اجرا شده است.

اتاق تمیز یا Clean Room نیز از دیگر ویژگی های مهم این مرکز است که در کلاس A ایجاد شده است. برای رسیدن به کلاس A، استانداردها و طی مراحلی نیاز است که ایران توانسته با طی این مراحل امروز مجوز اتاق تمیز با کلاس A را دریافت کند.

در این مرکز در حال حاضر تنها رادیوداروی FDG تولید می شود که مهم ترین و پرمصرف ترین رادیودارو است و سه رادیوداروی اصلی دیگر در مرکز تولید رادیودارو در سازمان انرژی اتمی تولید می شود. هم چنین مس 64 و گالیوم 68 هم در این مرکز تولید می شود.

در هر بار راه اندازی در روز می توان 20 کوری FDG تولید کرد که این میزان FDG حدود 10 تا 15 بیمارستان در کشور را تامین می کند.

در حال حاضر در ایران سه مرکز Pet Scan در مشهد، تهران و بیمارستان مسیح دانشوری وجود دارد که این مرکز می تواند FDG این مراکز را تامین کنند. با راه اندازی بیمارستان هسته ای یک دستگاه Pet Scan در این مرکز نصب خواهد شد که می تواند به این شکل سایر رادیوداروها به علاوه FDG در این مرکز استفاده شود.

علی اکبر صالحی رییس سازمان انرژی اتمی و معاون رییس جمهور در سرانجام بازدید از این مرکز که برای اولین بار پس از بهره برداری انجام می شود، خطاب به مدیران دست اندرکار این ساخت و تجهیز این مرکز پیشرفته و مدرن گفت که امروز یکی از بهترین روزهای خوب من بود.

بدون شک ساخت و راه اندازی مرکز پژوهش و تولید و توسعه رادیوداروهای سیکلوترون مصداق محقق شدن یک رویا با تلاش، تدبیر و امید بود که بدون دستیابی ایران به برجام امکان پذیر نبود. چنان چه به همان روند سابق قبل از برجام، کارها ادامه می یافت ایران در بخش مهم تولید رادیودارو که دارای توانمندی قابل توجهی است، دستش از بازارهای دنیای کوتاه می ماند.

مرکز فوق امروز با همکاری کشورهایی در ایران ساخته شده است که تا قبل از برجام حتی اجازه گفت وگو با ایران در این عرصه را نداشتند اما حالا کشورهایی از این دست که شرکت هایشان از مهم ترین برندهای تجاری و صنعتی هستند نه تنها با ایران همکاری دارند که در این روند گوی سبقت را از هم می ربایند.

این مرکز در آینده نزدیک نیز با احداث نخستین مرکز یون درمانی و بیمارستان هسته ای در کشور به مهم ترین قطب های تامین رادیودارو در کشور تبدیل خواهد شد.

گزارش از خبرنگار خبرنگاران: زهرا اصغری