دیپلماسی چند وجهی وزیر خارجه ایران در فرانسه - مجله کوروش بزرگ

به گزارش خبر آنلاین، اندکی پس از آنکه خبرگزاری رویترز از فرود یک فروند هواپیمای ایرانی در فرودگاه بیاریتز فرانسه، محل برگزاری نشست رهبران هفت اقتصاد برتر دنیا اطلاع داد، محمدجواد ظریف که به دعوت امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه به بیاریتز سفر نموده بود، در برابر رسانه ها ظاهر شد تا خیلی زود به شایعه ها خاتمه دهد و حضور سکان دار دستگاه دیپلماسی ایران در محل این نشست تایید گردد.

اما اهمیت اصلی سفر، شفاف تر شدن چشم انداز از سرگیری دیپلماسی میان ایران و آمریکا بود که بسیاری از مفسران و تحلیلگران بدان پرداختند.

سیگنال هایی برای شروع مذاکرات

به نظر می رسد که فشارهای ایران در چارچوب برجام در نهایت منجر شده است به اینکه اروپا عزم خود را برای متقاعد ساختن آمریکا به قائل شدن امتیازاتی برای تهران جزم کند که می توان سفر ناگهانی وزیر امور خارجه کشورمان را به فرانسه آن هم در حالی که راهی پکن بود ذیل همین حدس اعتبار بخشید.

بعضی از رسانه ها مدعی شده اند که پیشنهادات ارائه شده به ایران اعطای بعضی معافیت های خرید نفت ایران به بعضی از کشورها توسط آمریکا و ایجاد یک خط اعتباری برای انتقال پول نفتی به ایران است که این کشور پیش از خروج آمریکا از برجام به اروپا صادر کرد و نتوانست در نتیجه همین تحریم ها پول خود را دریافت کند. تخمین زده می گردد که ارزش این خط اعتباری بالغ بر 15 میلیارد دلار باشد.

در کنار مباحث مطرح شده برای جان تازه بخشیدن به برجام، سیگنال هایی نیز برای کاهش تنش ها بین ایران و آمریکا فرستاده شد.سیگنال هایی که در بیاریتز فرانسه قوی تر و جدی تر از قبل هم فرستاه شد. آنچنان که مکرون تاکید نمود به اعتقاد او درصورت دیدار میان حسن روحانی و دونالد ترامپ دستیابی به یک توافق امکان پذیر خواهد بود.ترامپ نیز در همین کش وقوس خاطرنشان کرد که حاضر است با همتای ایرانی خود دیدار و گفت وگو گند.

همزمان حسن روحانی، رئیس جمهوری کشورمان نیز در پاسخی تلویحی به این سیگنال ها تاکید نمود که اصل مذاکره و گفت وگو با دنیا ایرادی ندارد. او البته این نکته را نیز یادْآور شده اگر فردی (ترامپ) خواستار عکس دریافت با من است باید تحریم ها را برداشته شوند.

قرار دریافت این تکه های پازل دیپلماسی طی یک هفته در کنار یکدیگر نشان می دهد که هم پیشنهادهای برجامی مطرح شده با میانجی گری فرانسوی ها به ایران، نسبت به گذشته جدی تر شده اند هم کوشش هایی همه جانبه برای کاهش تنش بین ایران و آمریکا شکل گرفته است.

چه امتیازاتی به ایران پیشنهاد شد؟

در همین رابطه پایگاه خبری المانیتور در گزارشی اختصاصی خود به آنالیز ایده های مکرون پرداخت و نوشت مکرون در تماس تلفنی 100 دقیقه ای خود با روحانی که در 30 جولای انجام شد، ایده راه اندازی یک خط اعتباری 15 میلیارد دلاری را درجهت پرداخت پول نفت صادرشده ایران به اروپا پیش از خروج آمریکا از برجام عنوان نمود. این رسانه پیش تر در 8 آگوست نیز اعلام نموده بود که فرانسه به دنبال دعوت بعضی از مقامات ایران به نشست جی 7 خواهد بود.

به نوشته این پایگاه خبری، ترامپ در روز دوشنبه گفت: ایران ممکن است برای خروج از وضعیت سخت کنونی به مقداری پول احتیاج داشته باشد. درواقع این جمله ترامپ را می توان نشانه ای از مطرح شدن پیشنهاد خط اعتباری نیز دانست.

اسفندیار باتمن قلیچ، بنیانگذار فروم مالی ایران و اروپا در رابطه با تحولات چند روز گذشته پیرامون ایران به المانتیور می گوید: حضور روز دوشنبه ظریف در نشست گروه هفت کار را برای مکرون بسیار ساده کرد تا او بتواند شروط ایران برای مذاکره را شفاف سازی کند که مهم ترین آن ها افزایش فروش نفت ایران و دسترسی این کشور به بعضی از ذخایر ارزی خارجی خود است. بعضی از رسانه های دیگر نیز البته این فرصت ایجاد شده برای مذاکره میان تهران و واشنگتن را مجال مناسبی برای کاهش تنش ها میان دو طرف دانسته اند.

پستی و پلندی های راستا مذاکره ایران و آمریکا

اما همانطور که مکرون نیز در صحبت های خود تاکید نمود که هنوز موضوعی قطعی نشده و همه چیز شکننده است، بعضی از تحلیلگران یادآور شده اند که تا دیدار میان دو رئیس جمهور و مذاکره تهران و واشنگتن راه زیادی مانده و این بستگی دارد که آیا دونالد ترامپ حاضر به عقب نشینی و اعطای بعضی از معافیت های خرید نفت از ایران خواهد بود یا خیر.

پایگاه خبری-تحلیلی لوبلاگ در یادداشتی با تصریح بر این موضوع که از زمان خروج آمریکا از برجام، اکنون بهترین فرصت برای مذاکره فراهم شده است می نویسد: نشست امسال کشورهای گروه هفت در بیاریتز، یکی از نادرترین لحظه ها را در عرصه سیاست بین الملل رقم زد؛ لحظه ای که امانوئل مکرون احتمال برگزاری دیداری میان حسن روحانی و دونالد ترامپ را خاطرنشان کرد. فرانسه برای ایفای نقش میانجی میان تهران و واشنگتن از موقعیت منحصر به فردی برقرار است، چرا که این کشور از دیرباز متحد آمریکا محسوب می گردد و در عین حال بر خلاف بریتانیا که تصویر خوبی در اذهان ایرانی ها از خود برجای نگذاشته، روابط مناسبی نیز با تهران دارد.

به نوشته لوبلاگ با این حال نمی توان از تخاصم دیرینه ای که در روابط دو کشور ریشه دوانده است چشم پوشی کرد. ایران هرگز برنامه موشکی خود را بر میز مذاکرات قرار نمی دهد چراکه آن را ابزاری قدرتمند برای حفظ امنیت ملی و بازدارندگی دفاعی خود در منطقه ای بی ثبات می داند. از سوی دیگر بعید به نظر می رسد که دولت ترامپ نیز شرط ایران برای مذاکره یعنی برداشتن تمامی تحریم ها را عملی کند. اما می توان مذاکرات را از زمینه هایی شروع کرد که مناقشه کمتری در رابطه با آن ها وجود دارد یا ذیل منافع مشترک هر دو کشور تعریف می شوند برای نمونه می توان مذاکرات را از مسائلی نظیر خاتمه دادن به درگیری خای یمن و حفظ و ارتقای امنیت در خلیج فارس و خاورمیانه کلید زد. اما پیش از ورود به چنین مذاکراتی ترامپ باید معافیت های فروش نفت ایران را بازگرداند و ایران نیز همانطور که اعلام نموده است پایبندی کامل خود به برجام را ازسر خواهد گرفت.

سنت شکنی دیپلماتیک ظریف

حساسیت دیگر این سفر دیپلماتیک اما حضور یک کشور غیر عضو در این نشست کم سابقه است.از همان بدو ورود ظریف به بیاریتز، حضور ایران در نشست جی 7 مورد توجه رسانه های بین المللی نهاده شد؛ آن هم در برهه ای که روابط ایران و واشنگتن بیش از هر زمان دیگری دستخوش تنش ها و تحولات است. به عبارت دیگر حضور دیپلمات های ایرانی در بین رهبران و هیئت های هفت قدرت برتر مالی دنیا در شهر ساحلی بیاریتز، به شگفتی نشست غول های مالی در امسال بدل شد

تحلیلگر سیاست خارجی سی ان ان حضور محمدجواد ظریف در فرانسه را اینگونه روایت می نماید:ادوار گذشته نشست های گروه هفت و پیش از آن گروه هشت، همیشه به محفلی برای انتقاد از رفتار ایران و برنامه هسته ای این کشور بدل شده بود و رهبران برای نیل به راهکارهای توقف ایران گفت وگو می کردند. نشست این هفته اما با ادوار گذشته یک تفاوت چشمگیر پیدا نموده و آن حضور ایران در این نشست به عنوان یکی از طرف های مذاکره بود.

سم وینوگارد در ادامه این مطلب می نویسد: اکنون بسیاری از کشورهای دنیا در کوششند تا ترامپ را متقاعد سازند که معافیت هایی را برای تجارت با ایران صادر کند. مکرون در این نشست نشان داد که عزم خود را برای حفظ برجام جزم نموده و بنا دارد تا یک کانال دپلماتیک فرانسوی را میان تهران و واشنگتن ایجاد کند. او البته این اقدام را بسیار محتاطانه و با نیم نگاهی به اینکه ترامپ به دنبال دیدار در برابر دوربین ها است، انجام داد. ترامپ و مقامات دولت او طی ماه های اخیر از شرایط خود برای مذاکره با ایران عقب نشینی نموده اند. استیون منوچین نیز تاکید نموده است که آمریکا هیچ پیش شرطی برای مذاکره با ایران ندارد.

2727