کرونا با مولانا! - مجله کوروش بزرگ

به گزارش خبرنگاران، مهرداد خدیر در عصر ایران نوشت: در این 10 روز که از ورود میهمان ناخوانده و نامرئی (ویروس کرونا) به ایران یا کشف یا افشای حضور شوم آن می گذرد، شئون و دستگاه های مختلف جامعه درگیر آن شده اند و از هر منظر بدان پرداخته شده و در سطح پزشکی و بهداشت عمومی که مرتبط ترین حوزه است، محدود نمانده است.

در حوزۀ سیاست، مردان دولت و حکومت درگیر آن هستند. در عرصۀ اقتصاد، کسب و کارها تأثیر پذیرفته و بیمناک زیان در آستانۀ فروش مورد انتظار در آستانۀ عید نوروزند. در حیطۀ مذهب و به خاطر آن که ماجرا از قم آغاز شده و بر سر بستن یا نبستن حرم ها بحث درگرفته است. صنعت گردشگری ضربه خورده است و مورخین به صحنه آمده و روایت ماجراهای مشابه در 100 سال پیش در ایران را بازمی گویند که از کرونا نشانی نبود اما آنفلوآنزا قربانی می گرفت و رییس سازمان نظام روان شناسی هم از آمادگی روان شناسان برای کنترل اضطراب کرونا خبر داده است و خلاصه عرصه ای نیست که ربطی به این داستان پیدا نکند و کرونا هم تمام گردد این قصه از حیث اشارات و تمثیلات ادامه دارد.

شایعات هم رواج یافته و روح طنز ایرانی نیز شیطنت می نماید. در این میان اما انگار جای ادبیات، خالی است و شاید بپرسید ویروس کرونا را با ذوقیات چه کار؟ برای آن که هم دربارۀ شیوع ویروس کرونا نوشته باشم و هم با گفته ها و نوشته های دیگر در این روزها متفاوت باشد، از زاویه ای دیگر نگاه می کنیم و سری به مولانا می زنیم!

این غزل مشهور مولانا جلال الدین محمد رومی بلخی را به احتمال زیاد شنیده و لذت برده اید:

بنمای رُخ که باغ و گلستانم آرزوست

بُگشای لب که قند فراوانم آرزوست

ای آفتابِ حُسن، برون آ، دَمی ز ابر

کان چهرۀ مشعشعِ تابانم آرزوست

بشنیدم از هوای تو آواز طبل باز

باز آمدم که ساعد سلطانم آرزوست

یعقوب وار، وااَسفا همی زنم

ملاقات خوبِ یوسف کنعانم آرزوست...

البته بعید است در این اوضاع و احوال مولانا بخواهد باغ و گلستان یا قند فراوان یا چهرۀ تابان، آرزو کند یا ساعد سلطان و یوسف کنعان.

آرزوی همگانی این است که این ویروس ناخوانده هر چه زودتر رخت بربندد و زحمت کم کند و برای رفتن آن، تصمیم واحد و قاطعی برای مقابله اتخاذ گردد و همه هم تبعیت نمایند.

اگر قرار بر قرنطینه است یکی نگوید توطئه است و قبول نداریم و اگر قرار بر تعطیل است معین گردد چه بازۀ زمانی و کجاها و اگر بازگشت به روال عادی با چه تضمینی و به چه قیمت؟

پس، از زبان مولانا و در قالب دل نشین او می توان گفت: تصمیم کلانم آرزوست یا تدبیر عیانم آرزوست یا تجهیز و امکانم آرزوست یا در قبال عرضه نمایندگان کالاهای مرتبط مانند ماسک و الکل و ژل های ضد عفونی نماینده انصاف و وجدانم آرزوست و برای دلگرمی زنان و مردان سپید پوش، سلامت و قوت پزشکان و پرستارانم آرزوست.

در دفتر اول مثنوی معنوی هم داستان مرد نحوی فرایاد می آید. داستان مردی اهل فضل و ادب و سخن وری و آشنا با صرف و نحو که در سفری دریایی مدام اطلاعات خود را به رخ ناخدا می کشید و می پرسید فلان قاعده یا صرف و نحو (دستور زبان) را می دانی یا نه و طبعا پاسخ مرد دریا منفی بود و مسافر مدعی این گونه تحقیر می کرد و می گفت: نیمِ عمرت بر فناست! ناخدا البته شکیبایی به خرج می دهد. تا جایی که کشتی گرفتار توفان و گرداب می گردد و ناخدا یا کشتی بان می پرسد: شنا می دانی یا با فن شنا (و در زبان مولانا) آشنا هستی و به زبان امروز شنا بلدی؟ و مرد مدعی دست پاچه و مستأصل می گوید: نه! شنا نمی دانم و پاسخ می شنود: پس کُلّ عمرت بر فناست! در آن گرداب، مهارت شنا به کار می آمد نه ادعاهای لفظی.

غرض این است که کرونا نشان داده چقدر آسیب پذیریم و آن چه تصور می کنیم می دانیم در این فقره به کارمان نمی آید و شاید وقت آن باشد که در نوع آموزش علوم و مهارت ها تجدید نظر کنیم تا حداقل بدانیم چه باید بکنیم. واکسن و دارو کشف نشده اما برای مقابله با بحران باید آموزش دید زیرا مدار دنیا بر امور واقعی و عینی می گذرد و به صرف دانسته های ذهنی نمی توان مدعی بود.

آن یکی نحوی به کشتی درنشست

رو به کشتی بان نهاد آن خودپرست

گفت: هیچ از نحو خواندی؟ گفت: لا

گفت: نیمِ عمرتو شد بر فنا!

دل شکسته گشت، کشتی بان ز تاب

لیک آن دَم کرد، خامُش از جواب

باد، کشتی را به گردابی فکند

گفت: کشتی بان، بدان نحوی بلند

هیچ دانی آشنا کردن؟ بگو

گفت: نی! ای خوش جوابِ خوب رو

گفت: کلِ عمرت ای نحوی فناست

زانکه کشتی غرق این گرداب هاست

محو می باید نه نحو اینجا بدان

گر تو محوی بی خطر در آب ران!

کرونا چشم جامعه ایران را به روی واقعیت های تازه ای باز نموده است. چونان مرد نحوی در دریا...