گزارش، مذاکرات آنکارا و پرونده های روی میز سران - مجله کوروش بزرگ

به گزارش گروه بین الملل خبرنگاران، نشست سه جانبه ایران، روسیه و ترکیه درباره سوریه که از آن به مذاکرات سوچی یا روند آستانه یاد می شود، امروز دوشنبه در آنکارا برگزار خواهد شد.

این پنجمین نشست از این نوع است که برگزار می شود. پیش از این اولین نشست سه جانبه در سوچی برگزار گردید، دومین آن در آنکارا، سومین در تهران و چهارمین نشست در سوچی برگزار گردیده بود.

محورهای مذاکرات سران

الف) ادلب

مدتیست که ارتش سوریه عملیات خود را برای آزادی ادلب شروع نموده که در آن مناطقی از جمله خان شیخون آزاد شده اند. این موضوع به مذاق ترکیه خوش نیامده و با عنوان به راه افتادن موج جدید آوارگان خواهان توقف این عملیات شده است. فشار سوریه به ترکیه برای تخلیه مناطق نظارت خود از جمله 2 منطقه در جنوب ادلب نیز مزید بر علت شده و ترکیه تهدید کرد از نیروهای خود حفاظت و حمایت خواهد نمود. هر چند مجبور شد یکی از مناطق را تخلیه کند.

ظاهراً با نزدیک شدن به زمان نشست از شدت حملات ارتش سوریه کاسته شده و باید منتظر ماند و دید که این نشست درباره عملیات ادلب چه نتیجه ای به دست خواهد آورد.

پیش بینی می شود که اردوغان با اشاره به حضور 3.5 میلیون آواره سوری در ترکیه و احتمال شکل گیری موج جدید آوارگان در نتیجه عملیات ادلب، خواهان توقف این عملیات شود.

ب: شمال سوریه:

این نشست در حالی برگزار می شود که چند رویداد مهم طی 7 ماه گذشته(آخرین نشست سران در سوچی) اتفاق افتاده یا پررنگتر شده است. از جمله اینکه ترکیه و آمریکا در خصوص ایجاد منطقه امن در شمال سوریه به توافقاتی دست پیدا نموده اند که این موضوع در مغایرت با تمامیت ارضی سوریه بوده و واکنش تند دولت دمشق را به همراه داشته است. ارتش سوریه عملیات خود در ادلب را شروع نموده که در این چارچوب مناطق مهمی به تصرف درآمده و ترکیه واکنش نشان داده و همینطور تدوین قانون اساسی این کشور در حال طی کردن روند خود است.

درباره توافق ترکیه و آمریکا درباره ایجاد منطقه امن در شمال سوریه باید گفت که این توافق مراحل ابتدایی خود را طی می نماید اما با این وجود برخلاف روند آستانه و سوچی قلمداد می شود زیرا تمامیت ارضی سوریه را دچار خدشه نموده و از نظر حقوق و قوانین بین المللی نیز ترکیه و آمریکا حق چنین کاری را در خاک سوریه ندارند.

هر چند خود این طرح با ابهامات زیادی روبروست که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره نمود:

1 مقامات ترک بارها درباره حمله به شمال سوریه و شرق فرات سخن گفته اند که در غالب موارد خواسته خود را ورود به عمق 30 تا 40 کیلومتری در شمال سوریه و با عرض جغرافیایی کل مرزهای جنوبی در شرق فرات خوانده اند که حدود 400 کیلومتر می شود. اما مقامات آمریکا تأکید بر نفوذ به عمق بین 10 تا 15 کیلومتری داشته اند که درباره این اختلاف هنوز اطلاعاتی منتشر نشده است.

2 ترکیه بارها عنوان نموده که در منطقه مورد نظر آنکارا در شمال سوریه هیچ نیروی کردی نباید حضور داشته باشد و ضمن اخراج نیروهای ی پ گ از این منطقه، تسلیحات سنگین آنها نیز باید به طرف آمریکایی تحویل داده شود. آمریکا اما با این نظر مخالف است که هیچ نیروی کردی در آن حضور نداشته باشد.

3 ترکیه خواهان ایجاد امنیت در این منطقه با استفاده از نیروهای ترکی و حداکثر به صورت مشترک با آمریکاست. طرف آمریکایی اما عنوان می نماید که در این منطقه باید نیروهای بین المللی به عنوان حافظ صلح حضور داشته باشند و با مصوبه سازمان ملل باشد. اما سازمان ملل برای اعزام نیروهای حافظ صلح به کشورهای جنگی تحفظ بالایی داشته و معمولاً اقدام به این کار نمی نماید.

4 درباره روند انتقال آوارگان نیز اختلافات جدی وجود دارد و در حالی که ترکیه اصرار به ایجاد منطقه امن برای انتقال 3.5 میلیون آواره سوری دارد، آمریکا و نمودها مخالف این حجم از جابه جایی هستند به علاوه اینکه غالب آوارگان عرب هستند و این منطقه کردی بوده و بیم تغییر جمعیتی در آن می رود.

ایران و روسیه نیز در این باره همراستا با حکومت سوریه خواهان احترام به تمامیت ارضی و حاکمیت دمشق بر کل کشور هستند.

از گزارش ها و اخباری که پیش از نشست منتشر شده به صورت مستقیم به این موضوع سخنی به میان نیامده اما ذکر شده که درباره تمامیت ارضی سوریه مذاکراتی انجام خواهد گرفت. شاید به دلیل آنکه طرفین قصد ندارند نشست به چالش کشیده شود قصد مذاکره صریح یا حداقل علنی درباره توافق ترکیه و آمریکا درباره شمال سوریه نداشته باشند.

ج) تدوین قانون اساسی

روند تدوین قانون اساسی به موازات نشست های سران دنبال شده و به نظر می رسد در این دور شاهد پیشرفت ملموسی در این زمینه باشیم. رسانه های ترکیه با اشاره به فرمان عفو عمومی بشار اسد درباره مجرمان و فراریان ارتش که روز گذشته صادر شد، آن را گام مهمی در راستای اصلاحات سیاسی و پیشرفت تدوین قانون اساسی جدید می دانند و به نوعی آن را چراغ سبزی به ترکیه درباره نگرانی این کشور از نیروهای نیابتی خود در سوریه قلمداد می نمایند.

همچنین در بخش دیدارهای دو جانبه می توان موضوعات اس 400 و جنگنده های پیشرفته روسی بین پوتین و اردوغان و همچنین توسعه روابط مالی و تجاری بین پوتین و روحانی را مورد توجه دانست که آنالیز خواهد شد.

ترکیه همه کوشش خود را به کار خواهد بست تا در نتیجه نشست آنکارا بتواند به خواسته های خود که عبارتند از توقف عملیات ادلب، تدوین قانون اساسی با حداکثر اثر گذاری به سود معارضان و نیز کسب مشروعیت درباره توافق با آمریکا و ایجاد منطقه امن در شمال سوریه دست یابد اما پوتین نشان داده که در بعضی مسائل همچون ادلب از موضع خود کوتاه نیامده و خواهان یکسره کردن کار است.

این نکته ای است که وزیر خارجه روسیه نیز چندی پیش به آن اشاره نمود؛ جنگ در سوریه واقعا انتها یافته است و این کشور به تدریج به زندگی عادی و صلح آمیز خود باز می شود.

گزارش از علی حیدری